Muhterem Müslümanlar!

Hutbemiz cemaatla namaz kılmanın fazileti hakkındadır. Cemaata devam etmek cemaatle namaz kılmak sünneti müekkededir. Aynı zamanda Peygamber Efendimizin sünnetlerinin en kuvvetlisidir. Resul-i Ekrem her zaman cemaate devam etmişlerdir. Resul-i Ekrem bu konuda cemaatle kılınan namaz yalnız kılınan namazdan yirmiyedi derece daha faziletlidir. Eğer mü'minler yatsı ve sabah namazlannın cemaatle kılınmasının sevabını bilseler emekleyerek camilere koşarlardı.[1] Yatsı namazını cemaatle kılanlar yarı geceye kadar namaz kılmış sayılırlar. Sabah namazını cemaatle kılanlar ise bütün geceyi ibadetle geçirmiş gibi olacaklarını haber vermiştir.[2]

Bir gün sabah namazını kıldıran Hazreti Ömer cemaatten birinin gelmediğini görünce o kimsenin neden gelmediğini sormuştur. Demişler ki O zatı muhterem geceleri yatmaz devamlı ibadet eder ihtimal ki sabaha yakın uyuya dalmış ve bu yüzden cemaate gelememiştir. Hazreti Ömer “eğer O kimse gece uyumuş olsa da sabah cemaatinden geri kalmamış olsa onun için daha hayırlı olurdu” demiştir.

Yine Peygamberimiz eğer müslümanlar birinci saftaki fazileti bilseler orada yer bulabilmek için aralarında kur'a çekmek zorunda kalırlardı eğer camiye erken gitmenin sevabını bilseler önce gidebilmek için yarışırlardı.[3] Gece karanlıklarında evlerinden kalkarak namaz kılmak üzere camiye gidenler tam bir aydınlık içinde bulunacaklardır.[4] Camilere devam edenleri görürseniz onların cennetlik olduklarına şahitlik ediniz buyurmuştur.[5]

Cemaate devam etmek derecemizin yükselmesine günahlarımızın bağışlanmasına vesile olur. Nitekim Resul-i Ekrem; günahların bağışlanmasını derecelerin yükselmesinin sağlayan iyiliklerden biri de camiye giderken atılan adımlardır.[6] Kıyamet günü arşialanın gölgesinde istirahat edeceklerden biri de; camilere gönül veren cemaate devam eden müslümanlardır buyurarak cemaatin önemini belirtmiştir.[7]


Yukarıda okunan ayet-i kerimede “namazı doğru dürüst kılınız Zekatı veriniz rükü edenlerle beraber rükü ediniz”[8] buyurulmuştur.

Muhterem Mü'minler!

Müslümanların günde beş defa bir araya gelmeleri huşu ve huzurla namaz kılmaları Cenab-ı Hakk'a kemal-ı tazimde bulunmak üzere rükü ve secdeye eğilmeleri davranışların en güzeli ibadetlerin en mükemmelidir. Müslümanların bir arada bulunması safların düzgün tutulması. namazların kabulüne ve ruhların tekamülüne bir sebeptir. Cemaatin özelliği safların düzenliliği Allah'ın rızasının kazanılmasına bir vesiledir. Cemaate devam edenleri en çok sevap alanı en uzak yerden gelendir.[9] Cuma ve bayram namazlarında cemaatin şart kılınması cemaatle namaz kılmanın fazilet ve önemini belirtmektedir. Cemaatle yalnız farz namazları bir de ramazanda vitir ve teravih namazları kılınır. Diğer namazlar cemaatle kılınmaz.

Aziz Müslümanlar!

Cemaate devam etmek zaruret olmadıkça terk edilmemelidir. Hastalık ihtiyarlık gibi meşru mazeretler bulunmadıkça şiddetli soğuklar sel ve fırtınalar çamur ve yağmurlu havalar engel olmadıkça cemaate devam edilmelidir.

Resul-i Ekrem cennete girmek için ne yapmalıyım diye soran kişiye; İmam ol. İmamlığa gücüm yetmez Müezzin ol. Müezzinliği de beceremem. O halde cemaate devam et. Ön safta yer almaya gayret eyle buyurmuştur. Her zaman namazı cemaatle kılmaya gayret edelim birlik ve düzenimizi bozmayalım yekdiğerimizden ayrılmayalım birbirimize karşı saygılı olalım yekvücut olduğumuzu her yerde gösterelim. Böylelikle Allah'ın rahmetinden ibadetlerin feyzinden yararlanalım. Resul-i Ekrem ve Eshab-ı Kiramın yolundan ayrılmayalım.

Kur'an-ı Kerim'de şu ayette: "Ey Resulüm! Sen müminlerin içinde olup da onlara namaz kıldıracak olursan, onlardan bir kısmı sana tâbi olarak namaza dursun ve silahlarını yanlarına alsınlar."(Nisa, 4/102) cephede cihad ederken, en tehlikeli bir yerde ve zaman da bile cemaatle namaz kılmaktan bahsedilmektedir. Cephede savaşırken bile cemaatle namaz kılmanın teşvik edilmesi, normal zamanlarda cemaate riayet edilmesinin daha öncelikli ve önemli olduğuna vurgu yapılmış olmaktadır.

Peygamber Efendimiz, cemaatle namaz kılmayı teşvik ederek, cemaatle kılınan namazın tek başına kılınan namazdan yirmi yedi veya yirmi beş derece daha faziletli olduğunu bildirmiştir. (Buharî, Ezan, 30; Müslim, Mesacid, 42) Allah Resulü, hayatı boyunca cemaate namaz kıldırmış, hastalandığında ise cemaate katılarak Hz. Ebu Bekir'in arkasında namaz kılmıştır. Bu itibarla cemaatle namaz kılma, İslâm'ın bir şiarı ve sembolüdür. Asr-ı saadetten günümüze vazgeçilmez bir uygulama olarak gelmiş ve aynen de kıyamete kadar devam edecektir/etmelidir.

Cuma namazı dışında en kuvvetli cemaat, sabah namazının cemaati, sonra yatsı namazının cemaati, sonra ikindi namazının cemaatidir. Allah Resûlü bir hadislerinde şöyle buyurmuştur: "İnsanlar ilk safın sevabını bilselerdi, ön safta durabilmek için kura çekmekten başka yol bulamazlardı. Namazı ilk vaktinde kılmanın sevabını bilselerdi bunun için yarışırlardı. Yatsı namazı ile sabah namazının faziletini bilselerdi, emekleyerek de olsa bu namazları cemaatle kılmaya gelirlerdi."(Buharî, ezan, 9,32; Müslim, salat, 129)

Bir başka hadiste de şöyle buyurmuşlardır: "Kim yatsı namazını cemaatle kılarsa, gece yarısına kadar namaz kılmış gibi sevab alır. Sabah namazını da cemaatle kılarsa bütün geceyi namaz kılarak geçirmiş gibi sevap alır."(Buharî, ezan, 34; Müslim, Mesacid, 260)

Cemaatle kılınan namazda safların en faziletlisi en ön saftır. Bu fazilet imama yakınlık derecesine göredir. Fakat imama en yakın kişiler imamlığa ehil olan kişiler olmalıdır. Zira imamın namazı devam ettirememesi gibi bir durum olduğunda bu en yakın kişilerden birini imamete geçirebilmelidir.

Cemaatle Namaz Kılmanın Hükmü

Cemaat fazileti her ne kadar bir kişiyle de olabilir ve hane halkıyla dahi cemaatle namaz kılınabilirse de bu, camiye gitmenin ve daha kalabalık bir cemaatle namaz kılmanın sevabına denk olmaz. Farz namazların cami ve mescidlerde cemaatle kılınışı İslâm dininin bir şiarı olduğundan bunun terk ve tatil edilmesi asla caiz görülemez.

Cemaatle namaz kılmanın önemini bildiren pek çok hadisi şerif vardır. Bunlardan birinde Allah Resûlü: "Üç kişi bir köyde veya sahrada bulunur ve cemaatle namaz kılınmazsa, şeytan onlara hakim olur. Öyleyse cemaatten ayrılma. Çünkü sürüden ayrılanı kurt yer."Buyurmaktadır. (Ebu Davud, salat, 47)

Bir diğer hadisi şerifte ise "Nefsim kudret elinde olan Allah'a yemin ederim ki, ateş yakılması için odun toplanmasını emretmeyi, sonra da namaz için ezan okunmasını, daha sonra da bir kimseye emredip imam olmasını, sonra da cemaatle namaza gelmeyenlere gidip evlerini yakmayı düşündüm."(Buharî, ezan, 29; Müslim, mesacid, 251)buyurarak cemaatin topluca terk edilmesinin en ağır müeyyide uygulanmasını gerektiren yanlış bir davranış olduğunu ifade etmektedir.

Cemaatle namaz kılmanın önemini ifade eden bu ve benzeri hadislerden ve ilgili ayetlerden hareketle Hanbelîler, cemaatle namaz kılmanın erkeklere farz-ı ayın, Şafiîler de farz-ı kifaye olduğunu söylemişlerdir.

Hanefî ve Malikîlere göre ise, Cuma namazı dışındaki farz namazları cemaatle kılmak, erkekler için müekked sünnettir. Kadınların, hastaların, çok yaşlı kimselerin ve kötürümlerin ise cemaatle namaz kılmak için mescide gitmeleri gerekmez.

Hanefî ve Şafiîlere göre, cemaatin en az sayısı İmam'dan başka bir kişidir. İmama uyan kişi bir kadın veya çocuk da olabilir. Çünkü Peygamber Efendimiz, teheccüt namazında çocuk yaşta olan İbni Abbas'a imamlık yapmış ve bir hadisi şeriflerinde "İki kişi ve daha fazlası cemaattir."Buyurmuşlardır. (İbni Mace, ikamet, 44; Nesaî, İmamet.

Cemaatle namaz kılmanın önemi

Sual: Teheccüd namazı kılıyorum. Fakat sabah namazına camiye gelemiyorum. Bir mahzuru var mıdır? CEVAP Hazret-i Ömer, sabah namazında, camide Süleyman isimli bir genci göremeyince, nerede olduğunu sordu. Dediler ki: (O, gece pek uyumaz. Teheccüd ve benzeri nafile ibadetle meşgul olur, belki şimdi uykuya dalmıştır.) Hazret-i Ömer buyurdu ki: (Eğer bütün gece uyuyup da sabah namazını cemaat ile kılsaydı daha iyi olurdu.) [İmam-ı Malik] Cemaatle namaz kılmak Sünnet-i hüda, yani İslam’ın şiarı olan mühim sünnettir. Cemaatle kılınan namaz, yalnız kılınan namazdan 25 veya 27 derece daha faziletlidir. Cemaatle namaz kılmanın önemi hakkında bildirilen hadis-i şerif meallerinden birkaçı şöyle: (Beş vakit namazı cemaatle kılan, Sırat köprüsünü şimşek gibi geçer.) [Taberani] (Bir kimse, kırk gün sabah namazının ilk tekbirine yetişirse, kendisine iki berat yazılır: Cehennemden kurtuluş beratı ile münafıklıktan eminlik beratı.) [Ebuşşeyh] (İlk tekbire yetişecek şekilde, kırk gün cemaatle kılana Cennet vacip olur.) [Ebu Ya’la] (Cemaatle namaz kılmak için bekleyen, hep namazda gibi sevap kazanır.) [Buhari] (Evi mescide uzak olanın [her adımına sevap verileceği için] sevabı daha fazladır.) [Buhari] (Peygamberin sünnetini [önem vermeyip] terk eden kâfir olur.) [Ebu Davud] (Cemaatin bir kısmı dua eder, ötekiler de âmin derse, o dua kabul olur.) [Hakim] (İmam, namazı tamamlayıp cemaate yüzünü döndürünceye kadar onunla bulunan, gece ibadet etmiş gibi sevaba kavuşurlar.) [Tirmizi] (Namazlarını cemaatle kılanları Allahü teâlâ sever.) [Taberani] (En kıymetli yer mescitlerdir. Cami ehlinin en efdali, ilk girip son çıkandır. Cemaate ilk gelen ilk Müslüman olan gibi kıymetlidir.) [İ.Râfi’i] (Ezanı işitip de, cemaate gitmemek, münafıklık alametidir.) [İmad-ül-islam] Yatsı ile sabah namazını cemaatle kılmamak münafıklık alametidir. Nasıl ki, yalan söylemek münafıklık alameti ise, cemaate gelmemek de münafıklık alametidir. Bu, cemaate gelmeyen münafık demek değildir. Kendisinde münafıklık alametinden bir alamet var demektir. Verdiği sözde durmamak da münafıklık alametidir. Sözünde durmayana münafık denmez. Fakat münafıklık alametinden birini işlemiş olur. Bu konudaki hadis-i şeriflerin mealleri de şöyle: (Yatsı ile sabahı cemaatle kılmak, bizi münafıklardan ayıran alamettir. Münafıklar, yatsı ve sabah namazına devam edemezler.) [Beyheki] (Yatsı ile sabah namazını cemaatle kılmak, münafıklara çok ağır gelir. Eğer bundaki ecri bilselerdi, sürünerek de olsa, cemaate gelirlerdi. Namaza gelmeyenlerin evlerini yakmak istedim.) [Buhari] (Yatsıyı cemaatle kılan, gecenin yarısını, sabahı da cemaatle kılan, gecenin tamamını ibadetle geçirmiş olur.) [Müslim] (Yatsıyı cemaatle kılan Kadir gecesinden hisse almış olur.) [Taberani] Fıkıh kitaplarında cemaate gitmemeyi mubah kılan mazeretler vardır. Böyle bir mazereti olmadan cemaate gitmemek caiz değildir. Bunlar evleri yakılmaya müstahak olan ve kendilerinde münafıklık alameti bulunan kimselerdir. Böyle kimselerden olmamaya dikkat etmeliyiz! Münafık, Müslüman görünen kâfir demektir. Bir mazereti olup da camiye gitmeyenlere de suizan etmemelidir! Sabahı cemaatle kılmak Sual: Tam İlmihal'de Tahtavi'den naklen, (Çok faziletli olan sabah namazının sünnetini bile kılmayan için, hiç cezadan bahsedilmezken, sabah farzını cemaat ile kılmayanın Cehenneme gideceği bildirildi) deniyor. Burada cemaatin önemi mi, yoksa sabah namazını cemaatle kılmanın önemi mi anlatılmak isteniyor? CEVAP Burada, hem cemaatin, hem de sabahı cemaatle kılmanın önemi bildiriliyor. O cümlenin devamında cemaatin önemi vurgulanıyor. Cemaat ile kılmak vaciptir diyen âlimler çoktur. (Vacibi, özürsüz bir kere bile, terk etmek günah olur) diyen âlimler vardır. Terk etmeyi âdet ederse, sözbirliği ile günah olur. Sünneti terk ise, günah olmaz. (Redd-ül-muhtar) Hadis-i şeriflerde buyuruluyor ki: (Cemaati terk edip, evde namaz kılan, sünneti terk etmiş ve sapıtmış olur.) [Müslim] (Ezanı duyup da , cemaate gitmemek, asilik ve bedbahtlıktır.) [Taberani] (Geceleri ibadet eden, gündüzleri oruç tutan, cemaate gelmezse Cehenneme gider.) [Tirmizi] (Sabahı cemaatle kılmak, yatsıdan iki misli daha faziletlidir.) [İbni Huzeyme] (Emekleyerek de olsa, yatsı ve sabahı cemaatle kılmaya gidin!) [Taberani] (Sabah namazını cemaatle kılan, Allahü teâlânın himayesindedir.) [İbni Mace] (Hastalar, çocuklar ve kadınlar olmasaydı, sabah namazı için, mazeretsiz cemaate gelmeyenlerin evlerini yakardım.) [İ.Ahmed, İbni Mace] (Bu hadis-i şerif, sabah namazı için camiye gelmenin önemini bildiriyor. Ev yakmak tabiri, bir deyimdir, işin önemini gösterir. Yoksa evin yakılması gerektiğini göstermez.) Bir mazereti olmayan, beş vakti de cemaatle kılmaya çalışmalıdır. Sual: Evim camiye uzaktır. Namazları evde kılmamda mahzur var mıdır? CEVAP Cemaatle namaz kılmak, yalnız başına kılmaktan 25 veya 27 derece daha sevaptır. Ayrıca camiye gitmenin fazileti çok büyüktür. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki: (Camiye gidip gelen, Allah yolunda cihaddadır.) [Taberani] (Allahü teâlânın en çok sevdiği yerler camilerdir.) [Müslim] (Camiler Allah’ın evidir. Camiye devam edenin, huzura kavuşmasına ve Sırattan geçip Cennete girmesine Allahü teâlâ kefildir.) [Beyheki] (Güzel abdest alıp camiye giren Allah’ın misafiri olur. Allahü teâlâ da misafirine mutlaka ikram eder.) [Beyheki] (Her namaz vakti camiye giden, ya Allah yolunda istifade edeceği bir ahiret kardeşi bulur, ya güzel bir ilme, ya hidayetini artıracak veya onu sapıklığa düşmekten muhafaza edecek bir kelimeye yahut rahmet-i İlahiyyeye mazhar olur.) [Taberani] (Şeytan, insanın kurdudur. Sürüden ayrılan koyunu kurt kaptığı gibi, şeytan da cemaatten ayrılanı kapar. Sakın cemaatten ayrılmayın! Cami ve cemaatte bulunun.) [Tirmizi] (Hak teâlâ, bir cemaate rahmet edince [kötü olan] birini affetmemekten hayâ eder.) [Ebuşşeyh] (Camiye giren, o andan itibaren namazda sayılır. Başkasına sıkıntı vermediği ve abdesti bozulmadığı müddetçe melekler ona, "Allah’ım, buna rahmet et ve bunun tevbesini kabul et!" diye dua ederler.) [İbni Ebi Şeybe] (Topluluk, birlik beraberlik rahmet, ayrılık ise azaptır.) [Hadika] (Şehirde, köyde, bir yerde, üç kişi beraberken namazı cemaatle kılmazlarsa, onlara şeytan hakim olur. O halde cemaat olun!) [Nesai] (Cemaatten bir karış ayrılan İslam halkasını boynundan çıkarmış olur.) [Ebu Davud] (Cemaatten ayrılan yüzüstü Cehenneme düşer.) [Taberani] (İki kişi, bir kişiden; üç kişi, iki kişiden hayırlıdır. O halde birlik olun!) [İ. Asakir] (Seferde üç kişi olunca birinizi reis seçin!) [Taberani] (Bir topluluğu seven, onların arasında haşrolur.) [Hadika] Cemaatle namaz kılmak "Sünnet-i hüdadır. Yani İslam’ın şiarı olan sünnettir. Özürsüz terki caiz değildir. Hadis-i şerifte, (Cemaatle namaz kılmak, sünnet-i hüdadır. Cemaate gelmeyen münafıktır) ve (Cemaati terk eden, dört kitapta da lanetliktir) buyurulmuştur. (Hidaye, İmad-ül-islam) Sual: Evi camiye yakın olanın bazı sünnetleri, evde kılması uygun olur mu? CEVAP Yolda konuşulmazsa evde kılmak daha uygun olur. Çünkü hadis-i şerifte buyuruldu ki: (Evinizi kabre çevirmeyin, evde de namaz kılın!) [Buhari] Sual: Bir kimse, herhangi bir sebeple bazen camiye gidemese, evinde cemaat yaparak namazı kılsa, cemaat sevabından mahrum kalır mı? CEVAP Herhangi bir sebeple camiye gidemeyen eğer, evinde cemaatle kılarsa cemaat sevabından mahrum kalmaz. Özürsüz camiye gitmeyip evinde cemaatsiz, yani yalnız kılarsa, cemaat sevabından, hatta namazının sevabından da mahrum kalır. İslam Ahlakı kitabındaki bir hadis-i şerifin meali şöyle: (Özürsüz, evinde [yalnız] namaz kılan kişinin borcu ödenir, namazının sevabı noksan kalır.) Ancak camideki imamın itikadı düzgün değilse, bid'at ehli ise veya fasık ise elbette evde kılmak gerekir. Cemaat sevabı alacağım derken namazdan da olmamalıdır. Sual: (Namazlarınızın bir kısmını evde kılın ve evlerinizi kabre çevirmeyin) hadis-i şerifine uyarak, ara sıra namazlarımızı evde kılıyor, camiye, cemaate gitmiyoruz. Uygun mudur? CEVAP İmam uygunsa, evde kılmak uygun olmaz. Evlerde kaza kılarak veya mümkünse namazların sünnetlerini kılarak evleri ibadetsiz geçen kabir haline getirmemeli. İmam-ı Münziri hazretleri buyuruyor ki: (Evlerinizi kabre çevirmeyin) hadis-i şerifi, evlerinizi namaz kılmamakla, kabirlere benzetmeyin demektir. Çünkü kabristanda namaz kılmak caiz değildir. Sual: Camide cemaatle kılınan namazın sevabının, evde cemaatle kılınan namazın sevabından 27 derece fazla olduğu söyleniyor. Bu, “evde cemaatle kılınandan” değil de, “evde veya camide yalnız kılınandan” olmayacak mı? CEVAP Evet, “Evde veya camide yalnız kılınandan” olacak; çünkü Buhari ve diğer hadis kitaplarında bildirilen hadis-i şerifte, cemaatle kılınan namazın sevabı, yalnız kılınandan 25 ve başka rivayette 27 kat fazla olduğu bildirilmektedir. Bir hadis-i şerif meali de şöyledir: (Başkasıyla birlikte kılınan namaz, tek başına kılınan namazdan daha çok sevabdır; iki kişiyle birlikte kılınan namaz da, bir kişiyle kılınandan daha çok sevabdır. Cemaat ne kadar çok olursa, sevabı daha çok olur.) [Tirmizi] Camide kılmanın ise, ayrı bir sevabı vardır, yani camide namaz kılmak, evde kılmaktan daha sevabdır. Bir hadis-i şerif meali şöyledir: (Evde kılınan namaza bir sevab, mahalle mescidinde yirmi beş sevab, Cuma namazı kılınan büyük camide beş yüz sevab, Mescid-i Aksa’da beş bin sevab, Medine’deki bu mescidimde elli bin sevab, Mescid-i haramda [Kâbe’de] yüz bin sevab vardır.) [İbni Mace] Evde de cemaatle kılınsa, yalnız kılmaktan 27 derece fazla sevab alınır. Bir hadis-i şerif meali şöyledir: (Cemaatle kılınan namaz, yalnız kılınan namazdan yirmi yedi derece daha faziletlidir.) [Buhari]

İslam'ın genç davetçisi!
Senin mutlaka gece hayatin olmalıdır. Peygamberani deyişle, bir süt sağımı kadar da olsa gece uyanık olup,ALLAH -u Tealanın huzurunda bulunmalısın. Diğer insanlardan farklı olarak, uykunu bölüp huzura varmalısın.

Bil ki, gecesi olmayanın gündüzü yoktur. Gece sabaha kadar yatağa boylu boyuna uzanan birisinin gündüze vereceği bir şeyi yoktur. Gece senin feyizle dolduğun, gündüz ise bu feyzi başkalarına aktardığın vakittir. Dol ki, boşaltacağın bir şeyin olsun.

Ne güzeldir gece! Yıldızların parlayıp kendisini gösterdiği, nurların tecelli ettiği zamandır ve mekandır gece. Görmüyor musun? Bin aydan daha hayırlı olan vakit, gündüz değil gecedir. Resulullah (sav)ın şu yalan dünyadaki en yüce ve mutlu anı olan Mirac, gece vuku bulmadı mı?

Evet, gece gönül adamlarının akşama kadar bekleyip durduğu vakittir. Gece samimiyettir, gece sıpsıcaktır. Gecenin, yani yalnızlığın riyası yoktur. Herkes uyurken kalk, bir abdest al soğuk suyla, Rabbinin huzuruna var, boynunu bük… Ona bir şeyler mırıldan, isteklerini sırala…gecenin nasıl iletken olduğunu göreceksin. Radyo dalgaları bile gece daha iyi çeker.
Bütün bunlar olup biterken, gecenin bunca avantajları varken, senin geceyi bastan sona uykuyla geçirmen ne büyük gaflet, ne büyük kayıptır. .